تکنیک پنج چرا ، روشی برای یافتن ریشه مشکلات
افتن ریشه آن مشکل نیز بر عهده ماست و دیگران در بروز آن سهمی ندارند یا اگر هم داشته باشند آنقدر کم است که نشود تمام تقصیر را گردن دیگران انداخت. معتقدم آنچه هستیم تابع نگرش و تصمیم‌های ماست و اینکه نسبت به مسائل چگونه برخورد کنیم نیز به خود ما برمی‌گردد.
در پستی جداگانه ویدیویی از جک‌ما گذاشتم که محتوای ویدیو به همین موضوع اشاره داشت، اگر دوست داشتید می‌تونید از اینجا ببینید.
به یقین رسیده‌ام آدم‌هایی که دارای مرکز کنترل درونی هستند نسبت به آدم‌هایی که وضع فعلیشان را حاصل شرایط بیرون و غیر از خودشون می‌دانند، از کیفیت زندگی بهتری برخوردار هستند. اینقدر مقاله و مطلب در مورد این موضوع وجود دارد که فکر نمی‌کنم نیاز باشد به لینک و منبع خاصی اشاره کنم. با یک سرچ ساده می‌شود به آن رسید.
اما از آنجا که برای هر مسئله، راه‌حلی هم براش وجود دارد، یافتن ریشه مشکل هم راه‌حل‌های مختلفی دارد که یکی از آنها تکنیک پنج چرا است.
بارها تکنیک پنج چرا را امتحان کردم و اگر مشکلی داشتم و فکر می‌کردم ممکن است ریشه‌اش در بیرون باشد، با تمرین این تکنیک، به طرز عجیبی ریشه خیلی از مشکلات به خودم برمی‌گشت.
چه زمانی از تکنیک پنج چرا استفاده کنیم؟
علاقه‌ای به پیچیده کردن مشکلات ندارم بنابراین هر وقت احساس کردم که از چیزی ناراحتم یا مشکلی وجود دارد که باید حل شود از تکنیک ۵ چرا استفاده می‌کنم. معتقدم هرچقدر که صورت مسئله را پیچیده کنیم ریشه‌یابی آن نیز سخت می‌شود.
بنابراین هر وقت دیدیم مشکلی وجود دارد می‌توانیم از این روش استفاده کنیم حالا مشکل هر چیز که می‌خواهد باشد. تکنیک پنچ چرا در خیلی از موارد برای ریشه‌یابی مشکلات و بهبود کیفیت و حل مسئله کارساز خواهد بود.
تکنیک پنج چرا چیست؟
یک کودک را در نظر بگیرید، وقتی نسبت به چیزی کنجکاو باشد اینقدر چرا، چرا می‌کند تا به جوابش برسد. این تکنیک نیز دقیقا مشابه کنجکاوی کودک است. اگر مشکلی وجود دارد فقط باید بپرسیم “چرا“.
چرا این مشکل وجود دارد؟ ابتدا به سئوال پاسخ می‌دهیم و سپس در جواب سئوال، یک چرای دیگر می‌پرسیم. این وضعیت را تا پنج بار تکرار می‌کنیم (البته قاعده خاصی برای عدد پنج وجود نداره ولی چون در اکثر مواقع در جواب چرای پنجم به ریشه مشکل می‌رسیم اسم این تکنیک را پنچ چرا گذاشتند. اما گاهی ممکن است تا چرای ششم و هفتم هم ادامه بدیم تا به ریشه برسیم)
مثالی از یافتن ریشه مشکل با استفاده از تکنیک ۵ چرا
مسئله: ماشین خاموش شد
چرا ماشین خاموش شد؟ چون بنزین تمام شد.
چرا بنزین تمام شد؟ چون صبح بنزین نزدم.
چرا بنزین نزدم؟ چون فکر نمی‌کردم تو ترافیک سنگین گیر کنم.
چرا فکر می‌کردم ممکنه تو ترافیک گیر نکنم؟ چون همیشه این مسیر رو رفتم و ترافیک نبود.
چرا فکر می‌کردم که ممکنه ترافیک به بوجود نیاد و همیشه خیابان خلوت باشه؟ چون پیش‌بینی یک اتفاق غیر منتظره را نمی‌کردم.
در این مثال، تمام شدن بنزین، ریشه مشکل نبود بلکه سهل‌انگاری در پیش‌بینی یک اتفاق غیرمنتظره باعث خاموش شدن ماشین شده بود!
بهتر است مستقیم سراغ ریشه مشکل نرویم بلکه به فرایند رسیدن به ریشه هم توجه داشته باشیم چون بخشی از فرایند هم در رسیدن به ریشه مشکل نقش داشته.
مزایای استفاده از تکنیک پنج چرا
کاهش بازگشت مجدد به مشکل. برایم پیش آمده که یک مشکل را بارها تکرار کردم، دلیلش هم عدم حل ریشه‌ای مشکل بوده. تکنیک پنچ چرا کمک می‌کند از یک سوراخ چندبار گزیده نشویم.
پیشگیری قبل از بروز مشکل
شفافیت ذهن و کشف مسائل حل نشده که تا قبل از این جدی گرفته نمی‌شد
آگاهی از چگونگی فرآیند سیستم و بروز مشکل
